Krótki opis badania:
Randomizowane, podwójnie zaślepione międzynarodowe badanie kliniczne 3 fazy badające skuteczność i bezpieczeństwo doustnego preparatu HC-1119 (80 mg dziennie) w porównaniu do doustnego enzalutamidu (160 mg dziennie) w leczeniu przerzutowego, bezobjawowego lub skąpo objawowego raka prostaty opornego na kastrację w z progresją w trakcie hormononoterapii.

W trakcie badania status choroby w zakresie zmian w tkankach miękkich będzie oceniany na podstawie tomografii komputerowej (TK) lub badania rezonansem magnetycznym (MRI) a w zakresie zmian kostnych na podstawie scyntygrafii kości. Progresja choroby będzie definiowana na podstawie kryteriów RECIST 1.1 dla zmian w tkankach miękkich a w oparciu o kryteria PCWG3 w zakresie zmian kostnych (pojawienie się 2 lub więcej nowych przerzutów w scyntygrafii kości).
W trakcie badania sprawdzane będzie bezpieczeństwo i tolerancja leczenia w oparciu o rejestrację działań niepożądanych, monitorowanie stanu zdrowia, badania lekarskiego, kontroli wyników badań laboratoryjnych, badań EKG. Próbki krwi będą pobierane w celu oceny farmakokinetyki leków stosowanych w badaniu.
Pacjenci będą mieli dodatkową wizytę kontrolną 30 dni po przyjęciu ostatniej dawki leków lub przed rozpoczęciem nowej terapii w zależności od tego co nastąpi pierwsze.

W badaniu udział mogą wziąć dorośli mężczyźni spełniający następujące kryteria włączenia do badania:

Kryteria włączenia:
1. Wiek co najmniej 18 lat oraz chęć i zdolność do wyrażenia świadomej zgody.
2. Potwierdzony histopatologicznie lub cytologicznie gruczolakorak gruczołu krokowego bez różnicowania neuroendokrynnego lub cech drobnokomórkowych.
3. Trwająca terapia antyandrogenowa z zastosowaniem preparatu z klasy analogów lub antagonistów gonadoliberyny (GnRH) lub obustronna orchidektomia (tj. kastracja chirurgiczna lub medyczna).
4. W przypadku pacjentów, u których nie wykonano obustronnej orchidektomii, należy opracować plan utrzymywania skuteczności terapii z zastosowaniem leku z klasy analogów lub antagonistów GnRH przez cały okres trwania badania.
5. Stężenie testosteronu w surowicy < 1,7 nmol/l (50 ng/dl) podczas wizyty przesiewowej.
6. Pacjenci stosujący bisfosfoniany lub denosumab muszą przyjmować stabilną dawkę od co najmniej czterech tygodni.
7. Progresja choroby w momencie włączenia do badania, definiowana jako spełnienie co najmniej jednego z trzech poniższych kryteriów w okresie, gdy pacjent stosował terapię antyandrogenową zdefiniowaną w kryterium kwalifikacyjnym nr 4: • progresja w zakresie wartości PSA definiowana jako odnotowany co najmniej dwukrotnie wzrost stężenia PSA w odstępie czasowym ≥ 1 tygodnia pomiędzy indywidualnymi odczytami. U pacjentów, którzy przyjmowali terapię antyandrogenową, progresja musi nastąpić po jej odstawieniu (≥ 4 tygodnie po przyjęciu ostatniej dawki flutamidu lub ≥ 6 tygodni po przyjęciu ostatniej dawki bikalutamidu lub nilutamidu). Wartość PSA podczas wizyty przesiewowej powinna wynosić ≥ 2 μg/l (2 ng/ml); • progresja zmian w tkankach miękkich według definicji w kryteriach RECIST 1.1; • progresja zmian w kościach definiowana według PCWG3 przy obecności co najmniej dwóch nowych zmian kostnych stwierdzonych w scyntygrafii kośćca.
8. Choroba przerzutowa udokumentowana jako mierzalna zmiana w tkankach miękkich w badaniu TK/RM odpowiadająca kryteriom RECIST 1.1.
9. Niestosowanie wcześniej chemioterapii cytotoksycznej w leczeniu raka gruczołu krokowego.
10. Brak objawów lub łagodne objawy raka gruczołu krokowego.
11. Wynik 0-1 w skali sprawności ECOG w ocenie klinicznej badacza.
12. Przewidywana długość życia ≥ 6 miesięcy.
13. Zdolność przełknięcia badanego leku i przestrzegania wymogów badania.
14. Wszyscy aktywni seksualnie pacjenci będą musieli stosować prezerwatywy oraz spełnić jedno z poniższych kryteriów:
a. Pacjent jest ubezpłodniony (orchidektomia) lub jego partnerka jest niezdolna do posiadania potomstwa (tj. w okresie pomenopauzalnym, poddana ubezpłodnieniu chirurgicznemu lub histerektomii)
b. Pacjent i jego partnerka muszą wyrazić zgodę na stosowanie odpowiedniej metody antykoncepcji od pierwszego dnia podawania leku do 3 miesięcy po przyjęciu ostatniej dawki, by zapobiegać ciąży. Odpowiednia metoda antykoncepcja definiowana jest jako: • ugruntowane stosowanie hormonalnych metod antykoncepcji w postaci preparatów doustnych, we wstrzyknięciu lub w implantach; • założenie wkładki wewnątrzmacicznej lub systemu wewnątrzmacicznego; • kapturek antykoncepcyjny (krążek dopochwowy lub kapturek naszyjkowy/sklepieniowy) w skojarzeniu z pianką/żelem/substancją/kremem/czopkiem plemnikobójczym; • podwiązanie jajowodów wykonane co najmniej na 6 miesięcy przed badaniem przesiewowym.

Kryteria wyłączenia:
Uczestnicy NIE MOGĄ spełniać żadnego z poniższych kryteriów wyłączenia:

1. Ciężka choroba towarzysząca, zakażenie lub współistniejący stan chorobowy, które w opinii badacza sprawiają, że pacjent nie jest odpowiednim kandydatem do włączenia do badania.
2. Stwierdzone lub podejrzewane przerzuty do mózgu lub nowotworowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
3. Regularne codzienne stosowanie opioidowych środków przeciwbólowych z powodu bólu związanego z rakiem gruczołu krokowego w ciągu czterech tygodni przed włączeniem do badania (wizyta w dniu 1.).
4. Bezwzględna liczba neutrofili < 1500/μl lub liczba płytek krwi < 100 000/μl lub hemoglobina < 5,6 mmol/l (9 g/dl) podczas wizyty przesiewowej (UWAGA: w ciągu siedmiu dni przed laboratoryjnymi badaniami hematologicznymi wykonywanymi podczas wizyty przesiewowej pacjenci nie mogli przyjmować żadnych czynników wzrostu ani przetoczeń krwi).
5. Bilirubina całkowita, aminotransferaza alaninowa (AlAT) lub aminotransferaza asparaginianowa (AspAT) > 2,5 razy górna granica normy podczas wizyty przesiewowej.
6. Kreatynina > 177 μmol/l (2 mg/dl) podczas wizyty przesiewowej.
7. Albumina < 30 g/l (3,0 g/dl) podczas wizyty przesiewowej.
8. Stwierdzony w wywiadzie inny nowotwór złośliwy występujący w ciągu poprzednich dwóch lat, z wyjątkiem skutecznie wyleczonego nieczerniakowego nowotworu skóry.
9. Leczenie flutamidem w ciągu czterech tygodni przed włączeniem do badania (wizyta w dniu 1.).
10. Leczenie bikalutamidem lub nilutamidem w ciągu sześciu tygodni przed włączeniem do badania (wizyta w dniu 1.).
11. Leczenie inhibitorami 5-α reduktazy (finasteryd, dutasteryd), estrogenami, lekami biologicznymi, octanem cyproteronu lub lekami o działaniu przeciwnowotworowym z powodu raka gruczołu krokowego (ketokonazol, rad-223) w ciągu czterech tygodni przed włączeniem do badania (wizyta w dniu 1.).
12. Stwierdzona w wywiadzie progresja raka gruczołu krokowego podczas stosowania ketokonazolu.
13. Układowa terapia biologiczna z powodu raka gruczołu krokowego (poza zatwierdzonymi lekami oddziałującymi na kości) stosowana w ciągu czterech tygodni przed włączeniem do badania (wizyta w dniu 1.).
14. Stosowanie produktów ziołowych, które mogą wykazywać hormonalne działanie przeciwnowotworowe przeciwko rakowi gruczołu krokowego i (lub) które w stwierdzony sposób zmniejszają stężenie PSA (np. palma sabalowa), lub stosowanie kortykosteroidów o działaniu układowym w dawce większej niż odpowiadająca 10 mg prednizonu/prednizolonu na dobę w ciągu czterech tygodni przed włączeniem do badania (wizyta w dniu 1.).
15. Wcześniejsze stosowanie produktu eksperymentalnego, który blokuje syntezę androgenów (np. abirateron, galeteron, sewiteronel) lub blokuje receptory androgenowe (np. apalutamid, darolutamid, enzalutamid, proksalutamid) lub udział w badaniu klinicznym dotyczącym stosowania takiego produktu.
16. Udział we wcześniejszym badaniu klinicznym dotyczącym stosowania HC-1119.
17. Stosowanie produktu eksperymentalnego w ciągu czterech tygodni przed włączeniem do badania (wizyta w dniu 1.).
18. Radioterapia w leczeniu guza pierwotnego w ciągu trzech tygodni przed włączeniem do badania (wizyta w dniu 1.).
19. Terapia radionuklidowa w leczeniu przerzutów w ciągu czterech tygodni przed włączeniem do badania (wizyta w dniu 1.).
20. Istotna klinicznie choroba sercowo-naczyniowa, w tym: • zawał mięśnia sercowego w ciągu poprzednich sześciu miesięcy;
• niekontrolowana dusznica bolesna w ciągu poprzednich trzech miesięcy; • zastoinowa niewydolność serca klasy 3 lub 4 według klasyfikacji Nowojorskiego Towarzystwa Kardiologicznego (NYHA) lub stwierdzona u pacjenta w wywiadzie w przeszłości zastoinowa niewydolność serca klasy 3 lub 4 według klasyfikacji NYHA, chyba że wynik echokardiografii przesiewowej lub wentrykulografii radioizotopowej (MUGA) wykonanej w ciągu poprzednich trzech miesięcy potwierdzi wartość frakcji wyrzutowej lewej komory ≥ 45%.

Krótki opis badania:
W ramach tego badania 4 fazy porównujemy skuteczność i bezpieczeństwo działania chlorowodorku Radu 223 (Xofigo) i nowoczesnych leków antyandrogenowych (NAH) w leczeniu pacjentów z rakiem prostaty szerzącym się do kości (przerzuty kostne), którzy doznali progresji po pierwszej linii NAH (nowe antyandrogeny). Rad 223 jest lekiem radioaktywnym, który po podaniu dożylnym jest wychwytywany przez przerzuty kostne raka prostaty niszcząc komórki nowotworowe a nie działając na zdrowe. Lek został zarejestrowany do leczenia z dominującymi przerzutami kostnymi w wielu krajach.
W ramach badania stosowane będą nowoczesne antyandrogeny: octan abirateronu (Zytiga) z prednizonem albo enzalutamid (Xtandi). Oba leki są standardem w leczeniu zaawansowanego raka prostaty.
Uczestnicy w tym badaniu będą otrzymywać Rad 223 albo nowe antyandrogeny (NAH). Rad 223 będzie wstrzykiwany dożylnie co 4 tygodnie (6 cykli). Doustne NAH będą ordynowane w standardowych dawkach do czasu wystąpienia progresji. Osoby badane będą kontrolowane w ośrodku prowadzącym badanie co 2 tygodnie przez pierwszych 6 cykli i tylko jeden raz na początku cyklu począwszy od cyklu 7. Obserwacja będzie trwała przez około 2 lata. W ramach badania pobierane będą próbki moczu i krwi do analiz laboratoryjnych oraz wypełniane będę kwestionariusze sprawdzające stan zdrowia i poziom bólu.

Kryteria udziału:
Uczestnicy będą kwalifikować się do udziału w badaniu, jeżeli będą spełniać wszystkie poniższe kryteria:

Wiek
1. Uczestnicy muszą być w wieku ≥ 18 lat włącznie w momencie podpisywania świadomej zgody. Dolna granica może być wyższa, jeżeli jest to ustawowo wymagane w kraju uczestniczącym.

Rodzaj uczestnika i charakterystyka choroby
2. Uczestnicy z potwierdzonym histologicznie gruczolakorakiem gruczołu krokowego.
3. Uczestnicy z mCRPC, u których nastąpiła progresja po jednym rzucie zatwierdzonego leczenia NAH (np. abirateronu, enzalutamidu, apalutamidu lub darolutamidu, po leczeniu przez co najmniej 3 miesiące) w zatwierdzonym wskazaniu raka gruczołu krokowego.
4. Jeden schemat wcześniejszego leczenia taksanem (co najmniej 2 cykle) przerzutowego raka gruczołu krokowego (mHSPC i mCRPC) lub odmowa zastosowania takiego schematu lub niekwalifikowanie się do leczenia.
5. Progresja raka prostaty udokumentowana wartością PSA według kryteriów Prostate Cancer Working Group 3 (PCWG3) lub progresja radiologiczna według Response Evaluation Criteria in Solid Tumors (RECIST, wersja 1.1).
6. Co najmniej 2 przerzuty do kości podczas badania obrazowego kości w ciągu 4 tygodni przed randomizacją, bez aktualnych lub wcześniejszych przerzutów do płuc, wątroby, innych narządów trzewnych i / lub mózgu.
7. Objawowy rak gruczołu krokowego. Odpowiedź na pytanie o najgorszy ból (ang. worst pain score, WPS) wynosząca co najmniej 1 w Krótkim Inwentarzu Bólu (BPI-SF), pytanie nr 3 (najgorszy ból w ciągu ostatnich 24 godzin). Ta ocena ma być dokonana raz w okresie przesiewowym.
8. Utrzymanie medycznej kastracji lub chirurgicznej kastracji przy stężeniu testosteronu poniżej 50 ng/dl (1,7 nmol/l). Jeżeli uczestnik jest leczony agonistami lub antagonistami LHRH (uczestnik, który nie został poddany orchidektomii), takie leczenie należy rozpocząć co najmniej 4 tygodnie przed randomizacją i kontynuować je przez cały okres badania.
9. Uczestnicy muszą być w trakcie leczenia BHA, takim jak bisfosfoniany lub denosumab, o ile takie leczenie nie jest przeciwwskazane lub niezalecane w ocenie badacza, a monitor medyczny udzieli zgody na włączenie do badania.
10. Ocena sprawności 0 lub 1 w skali ECOG (ang. Eastern Cooperative Oncology Group).
11. Oczekiwany czas przeżycia 6 miesięcy.
12. Zdolność do połykania abirateronu i prednizonu/prednizolonu lub enzalutamidu w postaci całych tabletek/kapsułek
13. Wymagania laboratoryjne:
a. Bezwzględna liczba neutrofilów (ANC) 1,5 × 109/l.
b. Liczba płytek krwi 100 x 109/l.
c. Stężenie hemoglobiny (Hb)  9,0 g/dl (90 g/l; 5,6 mmol/l).
d. Stężenie bilirubiny ≤ 1,5 x GGN przyjętej w danej placówce (oprócz uczestników z udokumentowanym zespołem Gilberta).
e. Aktywność aminotransferazy asparaginianowej (AST) i alaninowej (ALT)  2,5 x GGN.
f. Stężenie kreatyniny ≤ 1,5 x GGN lub szacowana szybkość filtracji kłębuszkowej ≥ 30 ml/min/1,73 m2, wyliczone z równania Cockcrofta-Gaulta.
g. Międzynarodowy współczynnik znormalizowany (INR) czasu protrombinowego (PT; PT-INR) i czasu częściowej tromboplastyny (PTT) ≤ 1,5 x GGN. Uczestnicy leczeni warfaryną lub heparyną będą mogli wziąć udział w badaniu, jeżeli w wywiadzie nie stwierdzono żadnych podstawowych nieprawidłowości w parametrach krzepnięcia; cotygodniowa ocena PT-INR / PTT będzie wymagana do czasu osiągnięcia stabilności (zgodnie z lokalnym standardem opieki i na podstawie wartości PT-INR / PTT sprzed badania).
h. Albumina w surowicy > 30 g/l.
i. Potas w surowicy ≥ 3,5 mmol/l

Płeć
14. Mężczyźni
Stosowanie antykoncepcji u mężczyzn i kobiet powinno być zgodne z miejscowymi przepisami dotyczącymi antykoncepcji u uczestników badań klinicznych.
a. Mężczyźni:
Uczestnicy, których partnerki są zdolne do zajścia w ciążę (lub których partnerka jest w ciąży w momencie rozpoczęcia badania) muszą stosować prezerwatywę podczas stosunku lub aktywności seksualnej w trakcie leczenia i przez 6 miesięcy po zakończeniu leczenia dichlorkiem radu-223, 13 tygodni po ostatnim podaniu abirateronu i 3 miesiące po ostatnim podaniu enzalutamidu. Środki antykoncepcyjne muszą być omówione z uczestnikiem. W przypadku partnerki, która nie jest w ciąży, ale jest zdolna do zajścia w ciążę, należy również rozważyć dodatkowe metody antykoncepcji. Odpowiednią antykoncepcją może być np. stosowanie przez partnerkę doustnego środka antykoncepcyjnego. Uwaga: Ochrona nasienia: Nie ma danych dotyczących wpływu dichlorku radu-223 na płodność u ludzi, jednak na podstawie badań na zwierzętach istnieje potencjalne ryzyko, że promieniowanie dichlorku radu-223 może mieć negatywny wpływ na płodność. Uczestnicy powinni zasięgnąć porady dotyczącej ochrony nasienia przed leczeniem.
b. Kobiety: Nie dotyczy

Świadoma zgoda
15. Zdolność do podpisania podpisanej świadomej zgody, jak opisano w Załączniku 1 (punkt 10.1, co), która obejmuje zdolność do przestrzegania wymogów i ograniczeń wymienionych w formularzu świadomej zgody oraz w niniejszym protokole.

Kryteria wykluczenia
Uczestnicy zostaną wykluczeni z udziału w badaniu, jeśli spełniają dowolne z poniższych kryteriów:

Problemy zdrowotne
1. Aktywne zakażenie lub inny stan chorobowy, który powodowałby, że stosowanie prednizonu/prednizolonu (kortykosteroidów) jest przeciwwskazane.
2. Dowolny przewlekły stan chorobowy wymagający większej dawki kortykosteroidu niż 10 mg prednizonu/odpowiednika prednizolonu na dobę przez ponad 2 miesiące.
3. Wynik patologiczny odpowiada nowotworowi z przewagą cech neuroendokrynnych lub rakowi drobnokomórkowemu gruczołu krokowego (tzn. guzy potwierdzone histologicznie jako rak drobnokomórkowy i guzy z przewagą cech neuroendokrynnych [w przypadku mieszanej histologii]).
4. Złamania osteoporotyczne w wywiadzie.
5. Przerzuty do narządów trzewnych w wywiadzie lub obecność przerzutów do narządów trzewnych wykrytych w przesiewowych badaniach obrazowych.
6. Przerzuty do mózgu w wywiadzie lub rozpoznane przerzuty do mózgu.
7. Złośliwe powiększenie węzła chłonnego przekraczające 3 cm w krótszej osi.
8. Inne nowotwory złośliwe leczone w ciągu ostatnich 3 lat (z wyjątkiem raka skóry innego niż czerniak lub powierzchniowego raka pęcherza moczowego o niskim stopniu zróżnicowania).
9. Zagrażający ucisk rdzenia kręgowego na podstawie obserwacji klinicznych i/lub obrazowania rezonansu magnetycznego (MRI). Uczestnicy z uciskiem rdzenia kręgowego w wywiadzie powinni w pełni wyzdrowieć.
10. Niekontrolowane nadciśnienie (skurczowe ciśnienie krwi ≥ 160 mmHg lub ciśnienie rozkurczowe ≥ 95 mmHg). Uczestnicy z nadciśnieniem w wywiadzie są dopuszczeni pod warunkiem, że ciśnienie krwi jest kontrolowane za pomocą leczenia przeciwnadciśnieniowego.
11. Aktywne lub objawowe wirusowe zapalenie wątroby.
12. Zaburzenia czynności przysadki mózgowej lub nadnerczy w wywiadzie.
13. Jakakolwiek inna poważna choroba lub stan medyczny, taki jak m.in:
a. Dowolne zakażenie stopnia ≥ 2 wg kryteriów NCI-CTCAE (ang. National Cancer Institute Common Terminology Criteria for Adverse Events), wersja 5.0,
b. Klinicznie istotna choroba serca, potwierdzona jako zawał mięśnia sercowego lub tętnicze zdarzenie zakrzepowe w ciągu ostatnich 6 miesięcy, ciężka lub niestabilna dusznica bolesna, choroba serca klasy od II do IV według klasyfikacji NYHA (ang. New York Heart Association) lub frakcja wyrzutowa serca < 50% w punkcie początkowym,
c. Aktualne objawy kliniczne niekontrolowanej arytmii serca
d. Choroba Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
e. Dysplazja szpiku kostnego,
f. Zaburzenia czynności wątroby w stopniu umiarkowanym i ciężkim (klasa B i C według skali Childa-Pugha),
g. Niekontrolowane nietrzymanie stolca.
14. Dowolne schorzenie, które w opinii badacza uniemożliwiałoby udział w tym badaniu (np. padaczka w wywiadzie).
15. Nadwrażliwość na substancje czynne lub na dowolne substancje pomocnicze wchodzące w skład dichlorku radu-223, octanu abirateronu lub enzalutamidu.

Leki stosowane uprzednio/jednocześnie
16. Wcześniejsze terapeutyczne napromienianie układowe jakimkolwiek lekiem radiofarmaceutycznym stosowanym w leczeniu raka gruczołu krokowego, w tym między innymi lutetem-177, strontem-89, samarem-153, jodem-131, renem-186, renem-188 lub radem-223. Dozwolone są związki radiofarmaceutyczne stosowane wyłącznie do celów diagnostycznych.
17. Wcześniejsza radioterapia zewnętrzna połowy ciała jest wykluczona. Uczestnicy, którzy otrzymali wcześniej inne rodzaje radioterapii zewnętrznej, są dopuszczeni pod warunkiem, że oceniona została czynność szpiku kostnego i że spełnia ona wymagania protokołu pod kątem Hb, ANC i liczby płytek krwi.
18. Przetoczenie krwi lub leki stymulujące erytropoetynę 4 tygodnie przed okresem przesiewowym i przez cały okres przesiewowy przed randomizacją.
19. Stosowanie biotyny w dawkach przekraczających zalecaną dzienną dawkę wynoszącą 30 μg. Biotyna występuje w preparatach wielowitaminowych, w tym dla kobiet w ciąży, suplementach biotyny i suplementach diety stosowanych w celu poprawy stanu włosów, skóry i paznokci, w stężeniach, które mogą zakłócać wyniki badań laboratoryjnych.

Doświadczenie związane z wcześniejszymi/jednoczesnymi badaniami klinicznymi
20. Wcześniejsze podanie badanego produktu leczniczego w przypadku CRPC.
21. Wcześniejsze (w ciągu ostatnich 4 tygodni przed randomizacją) lub równoczesne uczestnictwo w dowolnym interwencyjnym badaniu klinicznym z podaniem badanego produktu leczniczego.

Kto może uczestniczyć w badaniu klinicznym?

Dla każdego badania klinicznego opracowuje się precyzyjne wytyczne, które określają, kto może, a kto nie może brać w nim udział. Wytyczne te są zwane kryteriami włączenia (czynniki pozwalające uczestniczyć komuś w badaniu) oraz kryteriami wykluczenia (czynniki wykluczające uczestnictwo w badaniu).
Przykładowymi kryteriami są: wiek, płeć, dawny i obecny rodzaj terapii , stan i rodzaj choroby itd. Oprócz kryteriów włączenia, zawsze pamiętaj, że to wyłącznie do Ciebie należy decyzja, czy wziąć udział w badaniu klinicznym.

W jaki sposób chroni się ochotników pacjentów?

Niestety, opinia publiczna słyszy o badaniach klinicznych tylko wtedy, gdy coś pójdzie nie tak, jak powinno, choć na świecie prowadzi się setki badań klinicznych, w których nie występują żadne zdarzenia niepożądane. Dzieje się tak dlatego, że istnieje wiele środków pozwalających chronić ochotników i pacjentów, a zalicza się do nich między innymi: Instytucjonalne Komitety Oceniające (IKR), czy Komisje Etyczne (KE). W celu ochrony interesów ochotników oraz pacjentów, biorących udział w badaniu klinicznym, niezależna komisja etyczna musi zatwierdzić każde badanie kliniczne, jeszcze przed jego rozpoczęciem. Komisje etyczne dokonują weryfikacji i doradzają w sprawach związanych ze spełnieniem standardów etycznych i naukowych proponowanego badania klinicznego. Członkowie komisji są całkowicie niezależni od sponsora badania, co oznacza, że nie czerpią z badania żadnych finansowych czy innych korzyści.

Czy musisz płacić za udział w badaniu klinicznym?

Odpowiedź brzmi, definitywnie nie. Nigdy nie powinieneś być poproszony o zapłacenie za udział w badaniu. Jeżeli kiedykolwiek tak się stanie, po prostu odmów. Nowy lek lub jego równoważnik są zapewniane uczestnikom badania klinicznego bezpłatnie i wizyty związane z badaniem oraz procedury badawcze są wolne od jakichkolwiek opłat, w większości przypadków są także bezpłatne. Ponadto, powinieneś uzyskać zwrot kosztów, przykładowo takich jak koszty podróży czy parkingu lub innych, wynikających z Twojego udziału w badaniu klinicznym.

Co należy wziąć pod uwagę przed przystąpieniem do badania klinicznego?

Zanim przystąpisz do badania klinicznego, powinieneś rozważyć kilka aspektów, które pomogą Ci w podjęciu decyzji o udziale w badaniu.
Przede wszystkim, możesz chcieć porozmawiać ze swoim lekarzem, rodziną czy przyjaciółmi i poznać ich punkt widzenia, być może inny, który wpłynie na Twoją decyzję. Ponadto, być może nie od razu uświadomisz sobie, że Twoja decyzja dotycząca udziału w badaniu klinicznym, może mieć także wpływ na Twoje codzienne życie.
Możesz także chcieć omówić udział w badaniu ze stowarzyszeniem pacjentów lub innymi pacjentami, którzy już wcześniej uczestniczyli w badaniu klinicznym.
Być może będziesz myślał o rozważeniu procedur badawczych, czy są one dla ciebie do zaakceptowania. Nie powinieneś wahać się z zadawaniem zespołowi odpowiedzialnemu za badanie kliniczne jakichkolwiek pytań, które Cię nurtują w związku z Twoim udziałem w badaniu.
Warto rozważyć wszystkie aspekty udziału w badaniu, nie tylko te związane z samym lekiem, ale również tym, jaki może mieć ono wpływ na Twoje codzienne życie. Na przykład, będziesz musiał znaleźć czas, by regularnie odwiedzać ośrodek badawczy.

- Czy dostępne są metody leczenia mojej choroby inne niż stosowane w tym badaniu klinicznym? Jakie to metody i czy są one skuteczne? Jakie jest związane z nimi ryzyko?
- Czy będę leczony i w jakim ośrodku, jeżeli w trakcie badania klinicznego mój stan zdrowia się pogorszy lub poniosę jakieś szkody wynikające z mojego udziału w badaniu? Czy w takiej sytuacji otrzymam odszkodowanie i w jakiej wysokości?
- Jak będą przekazywane wypłaty związane z moim uczestnictwem w badaniu?
- Czy w związku z moim uczestnictwem w badaniu klinicznym będę musiał(a) ponosić jakieś koszty? Jeżeli tak, to za co mam płacić, jakie kwoty i kiedy?
- Czy mój udział w badaniu jest dobrowolny? Czy mogę wycofać się z badania? Czy są jakieś ograniczenia co do czasu wycofania się z badania? Czy w razie wycofania się z badania lub odmowy uczestniczenia w nim będę musiał(a) ponieść koszty lub stracę dostęp do jakichś świadczeń, leków lub opieki?
- Czy dokumentacja dotycząca mnie, mojego stanu zdrowia lub mojej choroby będzie udostępniana komukolwiek? Jeśli tak, czy będę o tym fakcie i informowany(a) lub pytany(a) o zgodę?
- Czy ktokolwiek będzie miał dostęp do mojej wcześniejszej dokumentacji medycznej lub historii mojej choroby? Jeżeli tak, to kto? Czy będę w takiej sytuacji informowany(a) o tym fakcie lub pytany(a) o zgodę?
- Czy moja dokumentacja medyczna oraz moje dane osobowe mogą zostać w jakikolwiek sposób ujawnione? Jeżeli badanie zostanie opublikowane w formie np. artykułu, to czy znajdą się w nim moje dane osobowe, zdjęcie lub inne informacje, które umożliwią identyfikację mojej osoby?
- Czy zostanę poinformowany, jeżeli w trakcie mojego uczestnictwa w badaniu klinicznym zajdą jakiekolwiek nowe okoliczności, które mogą wpłynąć na moją ewentualną rezygnację z uczestnictwa?
- Z kim mogę się kontaktować, aby otrzymać informacje na temat badania, moich praw jako uczestnika oraz uzyskać pomoc w razie poniesienia szkody w związku z uczestnictwem w badaniu?
- Czy istnieje możliwość, że będę musiał(a) przerwać uczestnictwo w badaniu klinicznym? Jakie okoliczności lub zdarzenia mogą spowodować przerwanie udziału w badaniu?
- Jak długo ma trwać mój przewidywany udział w badaniu klinicznym?
- Jaka jest przewidywana liczba uczestników badania klinicznego, w którym mam wziąć udział?

Badanie przekrojowe:
badanie związku między występowaniem określonej choroby a ekspozycją na dany czynnik w określonej populacji i jednym punkcie czasowym. Ekspozycję i wystąpienie punktu końcowego (choroby) ocenia się jednocześnie, w przeciwieństwie do badań kliniczno-kontrolnych (wychodzi się od punktu końcowego i wstecz ocenia ekspozycję) i kohortowych (wychodzi się od ekspozycji i prospektywnie ocenia występowanie punktu końcowego.

Badanie w układzie naprzemiennym:
(crossover study) badanie, w którym we wszystkich grupach stosuje się (naprzemiennie) zarówno interwencję eksperymentalną, jak i kontrolną.

Badanie w układzie równoległym:
(parallel study) badanie, w którym część pacjentów jest poddana wyłącznie interwencji eksperymentalnej, a część (równolegle) wyłącznie interwencji kontrolnej.

Badanie z randomizacją:
(niekiedy stosowane jest określenie: badanie randomizowane) – badanie, w którym pacjentów przydziela się losowo do grupy eksperymentalnej poddawanej ocenianej interwencji albo do grupy kontrolnej, a następnie obserwuje występowanie określonych punktów końcowych. Uważa się, że ten rodzaj badań jest najbardziej wiarygodny.

Warto jeszcze wspomnieć o zaślepianiu badań zapewniającym możliwie jak największą rzetelność.
Zaślepienie – oznacza, że Pacjenci nie są informowani o tym, czy przyjmują badany lek czy placebo, czy też terapię standardową. Jeśli badacze/ lekarze prowadzący badanie także nie wiedzą (aż do zakończenia badania), jaki rodzaj leczenia otrzymują pacjenci, mówimy wówczas o „badaniu podwójnie zaślepionym”. Zapobiega to stronniczości i tworzeniu założeń przed badaczy. Badania zaślepione cieszą się wyższym poziomem obiektywizmu.
W onkologii NIE MA PRAKTYCZNIE badań z udziałem placebo, czyli w każdym ramieniu badania Pacjent dostaje lek działający na daną chorobę.

II Faza

Na tym etapie badań określa się, czy lek działa w określonej grupie chorych oraz czy jest dla nich bezpieczny. Ocenia się też związek pomiędzy dawką a efektem działania substancji, co skutkuje ustaleniem dawki stosowanej w kolejnych fazach badań. Cały czas również oceniana jest skuteczność oraz bezpieczeństwo badanego leku. Szczegółowej ocenie w II Fazie podlegają dane dotyczące wchłaniania, metabolizmu i wydalania leku w zależności od płci i wieku. Na tym etapie badań dochodzi do porównywania działania nowego leku oraz placebo, lub leku stosowanego w leczeniu danej choroby. Do porównania dochodzi na gruncie metody ślepej próby, która ma zapewnić możliwie najbardziej obiektywną ocenę działania. W myśl tej metody, ani pacjent, ani badacz nie wiedzą, czy choremu podawana jest substancja będąca przedmiotem badania, czy też placebo. Grupa biorąca udział w tym badaniu jest dobrana losowo i obejmuje kilkuset ochotników – w tym przypadków pacjentów, chorujących na daną chorobę.

Pozytywna ocena II Fazy badań jest uzyskiwana, gdy stosunek korzyści do ryzyka wynikających ze stosowania substancji jest wyraźnie większy. Po uzyskaniu takiego wyniku następuje przejście do kolejnego etapu.

III Faza

III Faza badań klinicznych ma na celu ostateczne potwierdzenie skuteczności badanej substancji w leczeniu danej choroby. Etap ten obejmuje badania związku pomiędzy bezpieczeństwem leku a jego skutecznością podczas krótkotrwałego oraz długotrwałego stosowania. W badaniach bierze udział grupa dochodząca do kilku tysięcy chorych, a czas ich trwania wynosi od roku do kilku lat. Podobnie jak w fazie II stosowane są tutaj metody podwójnej ślepej próby oraz losowego doboru pacjentów.

Po pozytywnym zakończeniu III fazy badań lek może zostać zarejestrowany i wprowadzony do obrotu.

Dokumentacja dotycząca leku, która składana jest w instytucji rejestrującej produkt leczniczy zawiera wszystkie dane zebrane w czasie badań przedklinicznych oraz badań klinicznych od I do III fazy. Jest to obowiązkowy element dokumentacji, która liczyć może nawet kilkanaście tysięcy stron. Aby dokładnie określić, jakie dane powinny znaleźć się w dokumentacji producenci leków przed rozpoczęciem programów badawczych konsultują je z agencjami leków w danych krajach. Pozwala to na dokładne określenie grupy pacjentów, do których ma trafić lek oraz zmniejsza ryzyko odrzucenia dokumentacji z powodu pominięcia istotnych danych.

IV Faza

Ostatnia faza badań klinicznych dotyczy leków zarejestrowanych i wprowadzonych do obrotu, czyli dostępnych w sprzedaży. Etap ten ma na celu określenie, czy lek jest bezpieczny we wszystkich wskazaniach zalecanych przez producenta i dla wszystkich grup chorych. W tej fazie dodatkowo też weryfikowane są wyniki uzyskane w poprzednich etapach. W ramach IV fazy badane są również na przykład nowe wskazania dla zarejestrowanego już leku.

Materiał udostępniony na zasadzie cytatu, źródło: kliknij tutaj

Udział Pacjenta w badaniu klinicznym jest bezpłatny. Wszelkie koszty leczenia (koszt badanych leków, specjalistycznych badań oraz opieki lekarskiej) ponosi sponsor badania.

Dobrowolność udziału w badaniu

Na straży bezpieczeństwa Pacjenta stoją też reguły stanowiące o całkowitej dobrowolności udziału w badaniu klinicznym. Aby wziąć udział w badaniu pacjent musi wyrazić tzw. Świadomą Zgodę na Udział w Badaniu. Jest to proces, podczas którego potencjalny uczestnik badania dowiaduje się wszystkiego o badaniu, a następnie dobrowolnie podejmuje decyzję o wzięciu w nim udziału. Osoba zgłaszająca swój udział musi zostać poinformowana o wszystkich aspektach badania, które są istotne przy podjęciu decyzji o uczestnictwie. Zgoda udzielana jest w formie pisemnej na tzw. formularzu świadomej zgody. Istotne jest, aby pacjent miał odpowiednią i wystarczającą ilość czasu na zapoznanie się z informacją o badaniu oraz na podjęcie decyzji. W przypadku niejasności, bądź niezrozumienia przez pacjenta sformułowań zawartych w informacji o badaniu ma on możliwość uzyskania informacji od lekarza proponującego mu udział w badaniu.

Informacja przedstawiana pacjentowi podlega ocenie przez niezależne komisje bioetyczne, między innymi, pod kątem możliwości zrozumienia jej przez przeciętnego Pacjenta. Po wyrażeniu zgody na badanie pacjent otrzymuje kopię informacji o badaniu oraz egzemplarz dokumentu świadomej zgody, podpisany przez siebie oraz przez lekarza.

Prawo do odmowy udziału w badaniu oraz do rezygnacji z udziału w badaniu

Każdy uczestnik badań ma prawo do odmowy udziału w badaniu klinicznym bez ponoszenia jakichkolwiek konsekwencji. Odmowa nie spowoduje utraty przysługujących Pacjentowi praw do leczenia uznanego za standardowe i odpowiednie w jego przypadku.

Pacjent może także po podjęciu decyzji o uczestnictwie w badaniu w każdej chwili zrezygnować z udziału w badaniu, jeśli uzna, że leży to w jego interesie. Rezygnacja z udziału w badaniu nie niesie za sobą żadnych konsekwencji dla Pacjenta. Powinien on jednak poinformować lekarza o swojej decyzji a także odbyć wizytę kontrolną po określonym czasie, w celu oceny stanu zdrowia po zakończeniu udziału w badaniu. Lekarz ma obowiązek kontynuować leczenie pacjenta po rezygnacji z badań zgodnie z przyjętymi zasadami sztuki lekarskiej.

Prawo dostępu do informacji

Na każdym etapie badania klinicznego Pacjent ma prawo do uzyskania od lekarza informacji o swoim stanie zdrowia oraz do wglądu w dokumentację dotyczącą przebiegu badania. W trakcie badania oraz po jego zakończeniu Pacjent ma prawo do zgłaszania lekarzowi wszelkich zmian samopoczucia.

W toku badań mogą pojawić się nowe informacje, które mogą wpłynąć na decyzję pacjenta o jego dalszym udziale w badaniu. Pacjent ma prawo być o nich informowany, jak również powinien otrzymać ewentualne nowe informacje dotyczące ryzyka wynikającego ze stosowania testowanego leku.

Materiał udostępniony na zasadzie cytatu, źródło: kliknij tutaj

- Dzięki opracowaniu w 1995 roku inhibitorów proteazy oraz późniejszym badaniom nad ulepszeniem leków i terapii współczynnik umieralności wśród chorych na AIDS spadł o 70%.

- Jeszcze 12 lat temu nie było żadnego leku, który umożliwiałby skuteczne przeciwdziałanie rozwojowi choroby Alzheimera. Dziś dostępne są trzy różne grupy leków, które spowalniają postęp choroby i łagodzą jej objawy.

- Do początku lat 60-tych XX wieku chorzy wymagający przeszczepu narządów wewnętrznych znajdowali się w tragicznej sytuacji – umieliśmy już dokonać transplantacji, ale układ odpornościowy odrzucał narządy przeszczepione od niespokrewnionych dawców. Dziś dzięki nowym lekom dziesiątki tysięcy pacjentów po udanych przeszczepach cieszą się z uratowanego życia i odzyskanego zdrowia.

- Powoli w niepamięć odchodzi choroba Heinego-Medina (polio), która jeszcze 50 lat temu budziła ogromny lęk, bo wiązała się z dużym ryzykiem zgonu. Dzięki wynalezieniu szczepionki w większości regionów świata udało się ją skutecznie opanować. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła w 2002 roku, że Europa jest wolna od tej choroby.

To tylko niektóre przykłady przełomowych odkryć w medycynie w ostatnich latach. Żadne z nich nie byłoby możliwe bez prowadzenia badań klinicznych.

W ciągu ostatnich 20 lat naukowcy odkryli i opracowali ponad 300 nowych leków, szczepionek i produktów medycznych, które zostały wprowadzone do obrotu i pozwalają skuteczniej leczyć ponad 150 różnych chorób.

Materiał udostępniony na zasadzie cytatu, źródło: kliknij tutaj

Przed podjęciem decyzji o przystąpieniu do badania klinicznego Pacjent powinien uzyskać jak najwięcej informacji o nim, aby mógł podjąć przemyślaną, świadomą decyzje uwzględniającą także wszystkie ryzyka. Lekarz prowadzący badanie kliniczne powinien przedstawić Pacjentowi wszelkie informacje i wyjaśnić mu ewentualne wątpliwości.

Warto wiedzieć, że osobie uczestniczącej w badaniu klinicznym przysługują prawa, które mają zapewnić jego bezpieczeństwo. Warto je znać i z nich korzystać.

Materiał udostępniony na zasadzie cytatu, źródło: kliknij tutaj

Szczegółowe zasady Dobrej Praktyki Klinicznej:

- Badania kliniczne prowadzone są zgodnie z zasadami etycznymi (w tym: Deklaracja Helsińska, 1964 z późn. zm.), zgodnie ze standardami ICH GCP i zgodnie z przepisami obowiązującego prawa;
- Korzyść dla chorego wynikająca z udziału w badaniu klinicznym winna przewyższać ryzyko z tym związane;
- Bezpieczeństwo i prawa chorego są najważniejsze;
- Pełna informacja o badanym leku winna być dostępna dla badacza;
- Badania winny mieć istotny cel naukowy oraz zrozumiały, jasny protokół;
- Badanie winny być prowadzone całkowicie zgodnie z protokołem, zatwierdzonym przez Komisję Bioetyczną;
- Opieka medyczna nad uczestnikiem badania winna być sprawowana przez wykwalifikowanych lekarzy;
- Personel wykonujący badanie winien być przygotowany i posiadać odpowiednie doświadczenie;
- Obowiązuje uzyskanie zgody chorego na udział w badaniu klinicznym przed włączeniem do badania;
- Uzyskane dane muszą zostać właściwie zapisane i przechowywane, aby umożliwić sprawozdanie, wnioski, weryfikację danych;
- Należy zachować poufność danych, w tym danych osobowych uczestników;
- Badany lek winien być wyprodukowany, dostarczony do ośrodka, przechowywany i wydawany zgodnie z GMP;
- Należy wdrożyć procedury zapewniające wysoką jakość we wszystkich aspektach prowadzonego badania.

Materiał udostępniony na zasadzie cytatu, źródło: kliknij tutaj

500.000 euro - jeżeli w badaniu uczestniczy do 10 osób;
1.000.000 euro - jeżeli w badaniu uczestniczy od 11 do 25 osób;
2.000.000 euro - jeżeli w badaniu uczestniczy od 26 do 50 osób;
4.000.000 euro - jeżeli w badaniu uczestniczy od 51 do 100 osób;
5.000.000 euro - jeżeli w badaniu uczestniczy ponad 100 osób.

Powyższe sumy są takie same dla jednego jak i wszystkich zdarzeń objętych ochroną ubezpieczeniową w danym okresie ubezpieczenia.

Jeśli w wyniku stwierdzonego zastosowania badanego produktu leczniczego Pacjent zmuszony będzie ponieść dodatkowe koszty związane z udzielanymi mu świadczeniami opieki zdrowotnej, ma on prawo żądać zwrotu tych kosztów na podstawie dokumentacji (rachunki, faktury). Należy je przedstawić lekarzowi prowadzącemu badanie. Koszty leczenia ewentualnych działań niepożądanych pokrywane są przez sponsora badania, którym zwykle jest firma farmaceutyczna.

Materiał udostępniony na zasadzie cytatu, źródło: kliknij tutaj