Polityka różnych państw w kwestii profilaktyki raka prostaty jest różna. W Polsce nowo uruchomiony program „Moje Zdrowie” realizowany w przychodniach POZ zawiera w pakiecie PSA dla mężczyzn pow. 50 roku życia.
Badania przesiewowe w kierunku raka prostaty pozostają wciąż najbardziej kontrowersyjnym tematem dyskusji urologów z powodu ryzyka nadwykrywalności raków nieistotnych dla pacjenta.
Z drugiej strony pozwala na wykrycie choroby we wcześniejszym stadium, gdzie możliwe jest pełne wyleczenie. Mimo to oznaczanie PSA pozostaje dość łatwą i dostępną metodą choć nie idealną metodą wczesnego wykrywania tej choroby.
Zalecenia EAU (Europejskie Towarzystwo Urologicznej) na rok 2025 przedstawiają się w tej kwestii w sposób następujący:
1. Bezobjawowy pacjent powinien mieć świadomość potencjalnych korzyści i negatywnych skutków oznaczania PSA w kontekście możliwości wykrycia nieistotnego raka prostaty
2. Pierwsze badanie PSA o standardowego pacjenta (bez obciążeń rodzinnych czy genetycznych) powinno być wykonane w 50 roku życia
3. W przypadku rodzinnego występowania raka prostaty pierwsze oznaczenie PSA powinno być wykonane 5 lat wcześniej czyli w 45 roku życia
4. U mężczyzn potwierdzoną mutacją BRCA 1 czy 2 pierwsze oznaczenie powinno nastąpić w 40 roku życia
5. Bezobjawowi pacjenci w wieku powyżej 70 roku życia, bez zmian w badaniu palpacyjnym, nie powinni być poddawani przesiewowemu testowaniu PSA
Poziom PSA zależy od wieku oraz od wielkości gruczołu krokowego (ale to nie jest przedmiotem tego opracowania). Dlatego wartość PSA pow. 2,5 ng/ml w 50 roku życia oraz pow. 4,0 ng/ml w 60 roku życia jest traktowany za nieprawidłowy i wymaga dalszej ewaluacji (diagnostyki).
Oznaczanie PSA powinno być powtarzane przy normalnych wartościach co 2 lata a w innych co rok lub wg zaleceń urologa.
Należy mieć na uwadze, że PSA jest jedynym, ale niestety ułomnym narzędziem screeningowym, bowiem zdarzają się sytuacje, w której normalny poziom PSA może być skojarzony z istotnym a nawet często bardzo złośliwym rakiem prostaty.
Dlatego idealnym rozwiązaniem oprócz oznaczenia PSA jest uzupełniające badanie prostaty palcem przez odbytnicę w ramach konsultacji urologicznej (lekarze rodzinni rzadko wykonują to badanie).
