Badanie kliniczno-kontrolne:
badanie obserwacyjne, w którym poszukuje się związku między daną ekspozycją a wystąpieniem określonego punktu końcowego, porównując ekspozycję (odsetek narażonych) w grupie osób, u których punkt końcowy wystąpił, z ekspozycją w odpowiednio dobranej grupie osób kontrolnych, u których punkt końcowy nie wystąpił (wychodzi się od punktu końcowego i wstecz ocenia ekspozycję).
Badanie kohortowe:
badanie obserwacyjne, w którym ocenia się wystąpienie określonego punktu końcowego w grupach (kohortach) osób narażonych i nienarażonych na dany czynnik lub interwencję, u których tego punktu końcowego na początku obserwacji nie stwierdzono (wychodzi się od ekspozycji i prospektywnie ocenia występowanie punktu końcowego).
Badanie obserwacyjne:
badanie, w którym opisuje się lub analizuje określone zdarzenia, przy czym ekspozycja na dany czynnik/interwencję nie zależy od protokołu badania. Do badań obserwacyjnych zalicza się badania analityczne (kohortowe, kliniczno-kontrolne i przekrojowe) oraz badania opisowe (opis przypadku lub serii przypadków).
Badanie przekrojowe:
badanie związku między występowaniem określonej choroby a ekspozycją na dany czynnik w określonej populacji i jednym punkcie czasowym. Ekspozycję i wystąpienie punktu końcowego (choroby) ocenia się jednocześnie, w przeciwieństwie do badań kliniczno-kontrolnych (wychodzi się od punktu końcowego i wstecz ocenia ekspozycję) i kohortowych (wychodzi się od ekspozycji i prospektywnie ocenia występowanie punktu końcowego.
Badanie w układzie naprzemiennym:
(crossover study) badanie, w którym we wszystkich grupach stosuje się (naprzemiennie) zarówno interwencję eksperymentalną, jak i kontrolną.
Badanie w układzie równoległym:
(parallel study) badanie, w którym część pacjentów jest poddana wyłącznie interwencji eksperymentalnej, a część (równolegle) wyłącznie interwencji kontrolnej.
Badanie z randomizacją:
(niekiedy stosowane jest określenie: badanie randomizowane) – badanie, w którym pacjentów przydziela się losowo do grupy eksperymentalnej poddawanej ocenianej interwencji albo do grupy kontrolnej, a następnie obserwuje występowanie określonych punktów końcowych. Uważa się, że ten rodzaj badań jest najbardziej wiarygodny.
Warto jeszcze wspomnieć o zaślepianiu badań zapewniającym możliwie jak największą rzetelność.
Zaślepienie – oznacza, że Pacjenci nie są informowani o tym, czy przyjmują badany lek czy placebo, czy też terapię standardową. Jeśli badacze/ lekarze prowadzący badanie także nie wiedzą (aż do zakończenia badania), jaki rodzaj leczenia otrzymują pacjenci, mówimy wówczas o „badaniu podwójnie zaślepionym”. Zapobiega to stronniczości i tworzeniu założeń przed badaczy. Badania zaślepione cieszą się wyższym poziomem obiektywizmu.
W onkologii NIE MA PRAKTYCZNIE badań z udziałem placebo, czyli w każdym ramieniu badania Pacjent dostaje lek działający na daną chorobę.